Assistent Dr. Ventsislava Pencheva is een specialist in interne geneeskunde, pneumologie en ftisiologie. Hij maakt deel uit van het team van de afdeling Longziekten van de Propedeusekliniek van het Aleksandrovsk Ziekenhuis. Sinds november 2020 is hij hoofd van de afdeling Propedeuse van Interne Ziekten van de Medische Universiteit van Sofia. Hij heeft talrijke certificaten behaald van internationale cursussen op verschillende gebieden van de longziekten.
De wetenschappelijke interesses van prof. Pencheva liggen op het gebied van specifieke en niet-specifieke longinfecties, broncho-obstructieve ziekten, ademhalingsstoornissen tijdens de slaap, longbetrokkenheid bij systemische bindweefselziekten, longkanker, longtrombo-embolie, cardiovasculaire en endocriene complicaties bij obstructieve slaapapneu. en etc. Er zijn meer dan 70 wetenschappelijke publicaties in Bulgaarse en buitenlandse wetenschappelijke medische tijdschriften, waaronder monografieën en leerboeken, en deelname aan een groot aantal congressen in binnen- en buitenland.
De kwaliteit van ons leven hangt sterk af van hoe goed we rusten. Slaap is een belangrijk proces waarbij alle lichaamssystemen worden hersteld, en elke schending ervan zal onvermijdelijk tot een slechte gezondheid leiden. Slaap is net zo belangrijk als voedsel en water. Een van de ernstige ziekten uit de groep van de zogenaamde ademhalingsstoornissen tijdens de slaap is het syndroom van obstructieve slaapapneu. Hoe ernstig is dit syndroom voor onze gezondheid, hoe wordt het gediagnosticeerd en behandeld, we praten met assistent dr. Vencislava Pencheva.
– Prof. Pencheva, waarom wordt slaapapneu beschouwd als een ziekte van onze tijd?
– Obstructieve slaapapneu (OSA) is een van de ziekten waar een steeds groter percentage van de bevolking mee te maken krijgt. Volgens recente statistieken worden wereldwijd ongeveer een miljard mensen getroffen door OSA. Mannen hebben iets vaker last van OSA: 15% tot 30% heeft er last van, terwijl dit percentage bij vrouwen rond de 10%-15% ligt. Maar met het begin van de menopauze begint de man-vrouwverhouding gelijk te worden.
Dr. Ivaylo Iliev: Het snurken neemt af als je afvalt
– We associëren deze ziekte vooral met snurken. Wat weten we nog niet over slaapapneu?
– OSA wordt gekenmerkt door snurken, afgewisseld met perioden van ademstilstand. Maar niet al het snurken houdt verband met OSA. Het kan ook om andere redenen zijn. Wanneer snurken wordt gecombineerd met andere symptomen, zoals vermoeidheid overdag, ochtendhoofdpijn, hoge bloeddruk, vaak ’s nachts plassen, enz., is dit uiteraard hoogstwaarschijnlijk in de context van OSA.
– Wat betekent apneu en hypopneu, en welke problemen veroorzaken dit in het lichaam?
– Apneu en hypopneu zijn verschillende manifestaties van OSA. In het geval van apneu verwijst het in het algemeen naar een volledige blokkering van de luchtdoorgang door de bovenste luchtwegen, en in het geval van hypopneu naar een gedeeltelijke blokkering. In beide gevallen bedraagt de duur echter 10 seconden of meer. Tijdens deze overtredingen werden de zogenaamde “desaturaties”, d.w.z. daling van de zuurstofverzadiging (verzadiging) van het bloed. Hierdoor worden diverse overtredingen ontgrendeld.
– Welke soorten apneu zijn er, afhankelijk van de mechanismen die OSA veroorzaken?
– Het is nauwkeuriger om over verschillende vormen van apneu te praten, afhankelijk van de manier waarop deze stoornissen “eruitzien” tijdens een polysomnografisch onderzoek: centrale, gemengde en obstructieve slaapapneu. In het geval van centrale apneu worden, naast het “stoppen” van de ademhaling, geen spierbewegingen in de borst en buik geregistreerd. Dat wil zeggen dat hij tijdens deze pauzes “dood” lijkt te zijn. Bij obstructieve slaapapneu is er sprake van een blokkering van de luchtdoorgang, maar worden bewegingen in de borst en buik geregistreerd.
– Is het bekend waardoor slaapapneu wordt veroorzaakt? Wat is de rol van endocriene stoornissen en vooral van het hormoon leptine?
– Anatomische verschillen, obesitas, neuromusculaire controlestoornissen, hormonen en andere factoren spelen een belangrijke rol bij het optreden van OSA. De relatie tussen OSA en endocriene stoornissen is bidirectioneel. Verschillende endocriene ziekten zijn een risicofactor voor OSA – acromegalie, hypothyreoïdie, obesitas en andere. Een verstoorde slaapademhaling verandert de serumspiegels of het normale secretieritme van verschillende hormonen, waaronder testosteron, groeihormoon, aldosteron en vasopressine. Aan de andere kant kunnen ze het ontstaan en de ontwikkeling van OSA beïnvloeden.
Assistent Dr. Ventsislava Pencheva
Voor OSA bijvoorbeeld de zgn “stresshormonen” zoals cortisol. Vetweefsel, waarvan al is bewezen dat het een van de belangrijkste endocriene organen is, produceert verschillende hormonen die adipokines worden genoemd. Ze spelen een rol bij de controle van de eetlust of de insulinegevoeligheid, spelen een rol als bemiddelaar in het ontstekingsproces, en andere. Bij OSA zijn de hoeveelheid van deze hormonen en de gevoeligheid van de overeenkomstige receptoren daarvoor veranderd. Eén van deze hormonen is leptine, dat de energie-inname en -uitgaven reguleert, de eetlust vermindert en de lichaamstemperatuur verhoogt. Het stimuleert het verzadigingscentrum in de hypothalamus, en bij overgewicht worden de menselijke hersenen veel minder gevoelig voor leptine, waardoor het moeilijk wordt om te functioneren. Dit gebeurt ook bij OSA, vooral als de patiënt ook zwaarlijvig is.
Andere soortgelijke hormonen die door vetweefsel worden geproduceerd zijn ghreline (stimuleert de eetlust en wordt beschouwd als een tegenregulator van leptine), adiponectine (verhoogde niveaus van adiponectine verbeteren het glucose- en lipidenmetabolisme en voorkomen ontstekingen en atherosclerose, maar bij OSA wordt dit verminderd).
– Leg ons uit wat de zogenaamde Cheyne-Stokes-ademhaling?
– Dit is een pathologische ademhaling, waarbij er een crescendo-decrescendo verandering is in de diepte van de ademhaling (in diepte toenemen en vervolgens afnemen), waarna apneu volgt, d.w.z. stopzetting van de ademhaling, en deze cyclus herhaalt zich. Het wordt meestal aangetroffen bij verschillende hersenletsels of hart- en vaatziekten.
– Slaapapneu wordt genoemd als een belangrijke risicofactor voor hart- en vaatziekten en diabetes type 2. Wat is de relatie met deze ziekten?
– Bij OSA komen aandoeningen voor die leiden tot oxidatieve stress, intermitterende hypoxie, systemische ontstekingen en slaapfragmentatie, en deze pathogenetische veranderingen liggen ook aan de basis van andere ziekten, zoals cardiovasculaire en metabolische ziekten.
– Welke symptomen gaan gepaard met slaapapneu?
– De OSA-kliniek is veelzijdig. Ik heb al gesproken over snurken met ademstilstand tijdens de slaap, ochtendhoofdpijn, bittere, onaangename smaak in de mond in de ochtend bij het ontwaken, vermoeidheid overdag, gebrek aan concentratie, hoofdpijn. Heel vaak melden dergelijke patiënten verkeersongevallen waarbij ze ‘kort in slaap vielen’. Cardiovasculaire verschijnselen komen vaak voor, zoals moeilijk onder controle te houden hoge bloeddruk, hartaanvallen of beroertes. Patiënten raken ook uit hun ritme tijdens de slaap en kunnen andere hartritmestoornissen hebben.
Van de kant van het endocriene systeem is er heel vaak sprake van een verminderde koolhydraattolerantie of diabetes, wat weer moeilijk te behandelen is met medicijnen. Mannen hebben vaak nachtelijk urineren dat wordt aangezien voor prostaatproblemen. Daarnaast is er sprake van een verminderd libido en vele andere verschijnselen.
Een paar eenvoudige oefeningen stoppen met snurken
– Welke diagnostische methoden worden in de praktijk gebruikt?
– Oriëntatie bij de diagnose begint met de anamnese van de patiënt en zijn familieleden. Er zijn verschillende gevalideerde vragenlijsten – Epworth Sleepiness Scale (ESS), Stanford Sleepiness Scale (SSS), die ons ook kunnen helpen of er aan OSA gedacht kan worden of liever niet. Nachtelijke oximetrie kan worden uitgevoerd, maar de “gouden standaard” bij de diagnose van OSA is polysomnografie.
– Hoe bepalen de verschillende mechanismen voor het optreden van slaapapneu de manieren en methoden van de behandeling ervan?
– De “gouden standaard” bij de behandeling van OSA is voortdurende positieve druk met de zogenaamde CPAR. Het is strikt individueel voor elke patiënt en de toepassing ervan gebeurt meestal via een neusmasker of een masker dat de neus en mond bedekt. Bij sommige patiënten kan het, vanwege de aanwezigheid van verschillende begeleidende ziekten, nodig zijn om te behandelen met twee drukniveaus: BPAP (Bilevel positieve luchtwegdruk). Ook de vermindering van het gewicht, in gevallen waarin dit boven de norm ligt, is belangrijk. Er zijn andere methoden, die echter niet erg succesvol zijn.
– De afgelopen jaren is er actief gezocht naar medicijnen om slaapapneu te behandelen. Hoe ver is dit klinische onderzoek gekomen en hoe dicht zijn we bij de implementatie ervan in de praktijk?
– De zoektocht gaat door… Er is nog steeds geen medicijn uitgevonden om OSA te behandelen. Er zijn tabletten die enkele van de symptomen beïnvloeden, de meest voorkomende slaperigheid overdag, maar ze genezen de ziekte niet.
Milena Vasileva
