Wat zijn fosfaten?
Fosfaten maken deel uit van onze dagelijkse voeding. Ze komen uit gezond, voedzaam voedsel zoals broccoli, volle granen, vlees en gedroogd fruit. Helaas worden fosfaten ook aangetroffen in producten zoals koolzuurhoudende dranken, die zeer weinig voedingswaarde bieden maar vaak overgeconsumeerd worden. Het is het fosfaat een belangrijke elektrolytwat belangrijk is voor de zenuwfunctie en energieproductie, maar te veel fosfaat kan gevaarlijk zijn voor de gezondheid.
Wat zijn fosfaatbinders?
Fosfaatbinders zijn een klasse geneesmiddelen die worden gebruikt voor de behandeling van abnormaal hoge fosforwaarden in het bloed, een aandoening die bekend staat als hyperfosfatemie. Door de opname van fosfor in de bloedbaan te voorkomen, verlagen fosfaatbinders het fosfaatgehalte en helpen ze de effecten van hoge fosforgehalten, zoals botverlies en de opbouw van calciumafzettingen, te voorkomen. Een opeenhoping van calciumafzettingen kan leiden tot vasculaire verkalking (afzetting van calcium in de bloedvaten) en verkalking van de kransslagaders.
De serumniveaus van calcium en fosfor worden gewoonlijk op natuurlijke wijze in evenwicht gehouden de gecombineerde actie van parathyroïdhormoon (PTH) en vitamine D. Parathyroïdhormoon verhoogt de renale uitscheiding van fosfor, maar verhoogt ook de afgifte van fosfor uit de botten in het bloed.
Fibroblastgroeifactor 23 (FGF23) speelt ook een belangrijke rol bij het reguleren van het fosforgehalte in het bloed door de renale fosfaatuitscheiding te verhogen. Er bestaat een complex evenwicht tussen PTH, FGF23 en vitamine D. Mensen die lijden aan chronisch nierfalen (CKD) kunnen geen fosfor uitscheiden via hun nieren. Naarmate het nierfalen voortschrijdt, worden de nieren en de bijschildklieren ongevoelig (resistent) voor FGF-23, wat resulteert in hyperfosfatemie, hypocalciëmie en aanhoudende, chronische stimulatie van het bijschildklierhormoon. Als gevolg hiervan neemt het weefsel van de bijschildklieren toe.
Stijgende fosforwaarden in het bloed leiden tot secundaire hyperparathyreoïdie omdat de afgifte van FGF23 wordt gestimuleerd. Het beheersen van hyperfosfatemie kan erg ingewikkeld zijn omdat er zoveel factoren bij betrokken zijn. Voor veel patiënten is dit vereist coördinatie van specialisten in de interne geneeskunde, cardiologen en nefrologen.
Hoe werken fosfaatbinders?
Fosfaatbindende stoffen reageren met fosfaten uit voedsel in het maag-darmkanaal en vormen zich onoplosbaar complex, die niet door het darmslijmvlies in de bloedbaan kunnen worden opgenomen. Dit onoplosbare complex wordt vervolgens via de ontlasting uit het lichaam uitgescheiden.
De opname van fosfaat uit de darm vindt plaats via twee mechanismen in het maagdarmkanaal: paracellulaire absorptie en transcellulair transport. Paracellulaire absorptie kent in wezen geen limiet aan de hoeveelheid die het kan absorberen, en daarom worden de meeste fosfaten via dit mechanisme geabsorbeerd. Als er te veel fosfaat wordt opgenomen, stijgt het fosfaatgehalte in het bloed. Als reactie hierop haalt het lichaam calcium uit de botten. Deze botziekte, bekend als osteopenie, verzwakt de botten.
Hoge serumcalcium- en fosfaatniveaus leiden tot gevaarlijke cardiovasculaire aandoeningen verkalking (in het hart en de bloedvaten), evenals verkalking in de longen en ogen. Deze afzettingen kunnen fatale gevolgen hebben voor deze organen. Als patiënten hun fosfaatbindende medicijnen continu innemen tijdens het eten, zullen hun serumfosforwaarden in de loop van de tijd afnemen.
Referenties:
1. Cleveland-kliniek. Fosfaatbinders: doel, risico’s en resultaten
2. Nationaal Centrum voor Biotechnologische Informatie (NCBI). Fosfaatbinders bij patiënten met chronische nierziekte
3. WetenschapDirect. Fosfaatbinder – een overzicht
