Degeneratieve netvliesziekte is een probleem voor miljoenen mensen over de hele wereld, omdat lichtgevoelige cellen, fotoreceptoren genaamd, aan de achterkant van het oog afsterven zonder te worden vervangen. Dankzij nieuw onderzoek kan de oplossing voor het probleem heel dichtbij zijn.
Wetenschappers in Canada hebben een manier bedacht om slapende ondersteunende neuronen, Müller-gliacellen genaamd, te transformeren in weefsels die werken als kegelvormige fotoreceptoren, noodzakelijk voor kleurwaarneming en gezichtsscherpte. Hoewel het proces alleen op muiscellen is getest, zou het uiteindelijk een therapie kunnen worden die het gezichtsvermogen van mensen herstelt.
Een deel van de reden waarom Müller-gliacellen voor onderzoek zijn gekozen, is hun vermogen om bij sommige dieren te worden geherprogrammeerd. Helaas gebeurt dit ook niet bij mensen.
“Wat interessant is, is dat bekend is dat deze Müller-cellen het netvlies van vissen reactiveren en regenereren”, zegt neurowetenschapper en eerste auteur Camille Boudreau-Pinsogno van de Universiteit van Montreal.
“Maar bij zoogdieren, inclusief mensen, is dat meestal niet het geval, niet na een verwonding of ziekte. En we begrijpen nog steeds niet helemaal waarom.”
Centraal in het onderzoek staan de genen Ikzf1 en Ikzf4, evenals de eiwitten die daardoor worden geproduceerd. Deze eiwitten staan bekend als tijdelijke identiteitsfactoren, waarvan al bekend is dat ze een belangrijke rol spelen bij de ontwikkeling van verschillende celtypen.
Müller-gliacellen werden geïsoleerd en gekweekt voordat ze opnieuw werden geprogrammeerd met behulp van verschillende temporele identiteitsfactoren, waaronder Ikzf1 en Ikzf4. Deze factoren transformeerden de gliacellen niet volledig in kegeltjes, maar ze verwierven enkele van de noodzakelijke kenmerken om als fotoreceptoren te functioneren.
Terwijl gliacellen andere cellen in het oog helpen voeden, reguleren en organiseren, zeggen onderzoekers dat er voldoende overmaat is om een aantal ondersteunende cellen veilig om te zetten in fotoreceptorcellen – cruciaal voor het zien van licht en het herkennen van kleuren.
Het proces staat nog in de kinderschoenen, maar zou uiteindelijk kunnen worden aangepast om bij mensen te werken zonder de noodzaak om nieuwe cellen te transplanteren. Verder zouden deze ontdekkingen ook nuttig kunnen zijn bij de behandeling van ziektes in de hersenen – het kunnen vervangen van bepaalde neuronen die beschadigd zijn door het herprogrammeren van andere soorten cellen.
Er is nog veel werk aan de winkel, maar dit is een veelbelovend begin. Vervolgens wil het team de mechanismen die betrokken zijn bij deze cellulaire transformatie nader bekijken en manieren onderzoeken waarop deze efficiënter kunnen worden gemaakt.
“Misschien zullen we op een dag kunnen profiteren van de cellen die normaal in het netvlies aanwezig zijn en deze kunnen stimuleren om de netvliescellen die verloren zijn gegaan bij pathologische omstandigheden te regenereren en het gezichtsvermogen te herstellen”, zegt promovendus Ajay David van de Universiteit van Montreal.
bron
